Znaczenie strategii makroregionalnych – perspektywa regionalna

17 maja 2018 r. w siedzibie Europejskiego Komitetu Regionów odbyło się kolejne, dziesiąte posiedzenie Międzyregionalnej Grupy Regionów Słabiej Rozwiniętych, które zostało zorganizowane wspólnie z Międzyregionalną Grupą Karpacką i Domem Polski Wschodniej w Brukseli.

Obrady otworzył Tadeusz Truskolaski Prezydent Białegostoku, który w swym wystąpieniu zwrócił uwagę, że podobne problemy rozwojowe dotykają regiony skupione zarówno w Grupie Regionów Słabiej Rozwiniętych, jak i w Grupie „Karpackiej”, stąd decyzja o wspólnym zabieganiu o pozycję strategii makroregionalnych w przyszłej perspektywie finansowej Unii Europejskiej.

– Konieczne i zasadne jest kontynuowanie wsparcia dedykowanego makroregionowi Polska Wschodnia w perspektywie finansowej po 2020 roku. Dzięki polityce spójności i dodatkowemu wsparciu w ramach Programu Operacyjnego Polska Wschodnia miasto Białystok i nasz makro region bardzo się rozwinął. Powstały nowe firmy, drogi, tereny inwestycyjne, zmodernizowaliśmy szkoły, uczelnie i szpitale, utworzyliśmy nowe miejsca pracy, zainwestowaliśmy w odnawialne źródła energii. To inwestycje twarde, ale jak wiele działo się w sferze społecznej. Mieszkańcy Białegostoku i województwa podnosili kompetencje i umiejętności na szkoleniach i warsztatach, dzięki dotacjom zakładali działalność gospodarczą, zyskiwali samodzielność. – powiedział Tadeusz Truskolaski

– Regiony Polski Wschodniej nadal charakteryzują się najniższym w skali kraju i jednym z najniższych w skali UE poziomem rozwoju (PKB per capita wynosi poniżej 50% średniej unijnej), starzejącym się społeczeństwem, niższym niż reszta kraju poziomem wykształcenia, zapóźnieniami infrastrukturalnymi, niską produktywnością wszystkich sektorów gospodarki oraz słabą  dostępnością transportową– wyliczał Prezydent Białegostoku– Dlatego mając na uwadze efektywność i racjonalność dotychczas wykorzystanych środków oraz kierując się dążeniem do skutecznego i trwałego zdynamizowania procesów rozwojowych w Polsce Wschodniej, zabiegamy o odnowienie Strategii rozwoju Polski Wschodniej.

W podobnym tonie wypowiadał się Władysław Ortyl Marszałek Województwa Podkarpackiego, Przewodniczący Międzyregionalnej Grupy Karpackiej Europejskiego Komitetu Regionów.

– Program Operacyjny Polska Wschodnia, który wdrażany był przez ostatnie dwie perspektywy finansowe jest istotnym elementem pobudzania możliwości rozwojowych tych regionów i powinien być kontynuowany z zastrzeżeniem wymaganych korekt związanych np. z poziomem interwencji, który mógłby obejmować obszary także spoza Polski Wschodniej.– Powiedział Władysław Ortyl – Dotychczasowe doświadczenia strategii alpejskiej i bałtyckiej pokazują, że strategie makroregionalne są platformami współpracy przynoszącymi regionom wymierne korzyści. Apelujemy do rządów państw członkowskich i Komisji Europejskiej o ujęcie w nowej perspektywie finansowej UE strategii makroregionalnej dla regionu Karpat, która pozwoli na efektywny rozwój terytorialny ściany wschodniej Unii. – Dodał Marszałek Województwa Podkarpackiego.

W debacie głos zabrał także Jan Olbrycht sprawozdawca Europarlamentu, który negocjował rewizję obecnej perspektywy finansowej (2014–20), a aktualnie pracuje nad kształtem budżetu po roku 2020. W swym wystąpieniu podkreślił, że debata na temat wieloletnich ram finansowych jest w gruncie rzeczy debatą o przyszłym kształcie Unii Europejskiej i jej polityk.

– W związku z tym, że Komisja Europejska dopiero pod koniec maja przedstawi pakiet rozporządzeń sektorowych w tej chwili trudno jednoznacznie stwierdzić jakie będą decyzje związane z działaniami ponadnarodowymi, z przyszłym programem INTERREG oraz tym, czy Polityka Spójności będzie głównie nastawiona na wyrównywanie dysproporcji, czy będzie nastawiona na działania o charakterze inwestycyjnym, co jest kluczowe dla regionów Polski Wschodniej.– Powiedział Poseł Parlamentu Europejskiego. – Oczywiście już dziś wiadomo, że środki na przyszłą Politykę Spójności będą mniejsze, ale to dopiero początek rozmów na ten temat i należy spodziewać się, że silniejsze państwa członkowskie będą chciały znaczących cięć. Stąd wymagana jest bardzo aktywna postawa zarówno Komisji Europejskiej, jak i państw członkowskich takich jak Polska w toczącej się debacie.

Podczas posiedzenia Renata Calak, Wicedyrektor Departamentu Strategii i Rozwoju Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju przedstawiła stanowisko polskiego rządu w sprawie strategii makroregionalnej dla regionu karpackiego. W zamierzeniu ma to być dokument wzmacniający dotychczasowe formy współpracy na obszarze Karpat, gdzie istnieje co prawda wiele form współdziałania, jednak nie obejmują one wszystkich państw lub mają selektywny charakter tematyczny.

Proponowany cel główny Strategii Karpackiej to wzmocnienie konkurencyjności i atrakcyjności regionu karpackiego oraz podniesienie jakości życia mieszkańców w oparciu o jego wewnętrzne potencjały rozwojowe, przy jednoczesnym poszanowaniu dla dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Karpat. Dokument nakreśla trzy główne obszary potencjalnej współpracy państw karpackich takie jak: Konkurencyjne Karpaty, Zielone Karpaty i Spójne Karpaty oraz obszar horyzontalny: Współpraca instytucjonalna.

W debacie uczestniczył też Wolfgang Munch, Zastępca Dyrektora w Dyrekcji ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej, który podsumowując wcześniejsze wypowiedzi zwrócił uwagę na fakt funkcjonowania Strategii Dunajskiej, która z geograficznego punktu widzenia znajduje się bardzo blisko proponowanej przez polski rząd strategii dla regionu Karpat. Przedstawiciel Komisji Europejskiej wyraził wątpliwości względem celowości tworzenia kolejnej strategii i zasugerował działania mające na celu dołączenie nowych regionów (w tym pięciu polskich województw: podkarpackie, małopolskie, lubelskie, świętokrzyskie, śląskie) do wzmocnienia już istniejącej Strategii Dunajskiej. Wolfgang Munch odniósł się też do działań zmierzających do budowy trasy Via Carpatia zwracając uwagę na brak koordynacji i współpracy międzynarodowej w tym zakresie, gdzie wyraźnie widoczne są chęci i działania strony polskiej, ale trudno jednoznacznie stwierdzić jakie stanowisko w tej materii mają inne Państwa Członkowskie UE, np. Słowacja.

W dyskusji głos zabrał Gustaw Marek Brzezin – Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego, który skierował swoje zapytanie do Renaty Calak, Wicedyrektor Departamentu Strategii i Rozwoju Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju dot. planów Ministerstwa względem Programu Operacyjnego Polska Wschodnia. Przedstawicielka Ministerstwa zapewniła, że Ministerstwo ma dużą atencję do tej inicjatywy, ale będzie brało pod uwagę również inne obszary zapóźnione.