„Megatrendy – jak zacząć myśleć o przyszłości”

„Megatrendy to globalne siły, które mają wpływ na wszystkich ludzi. Zmieniają społeczeństwa, kulturę oraz gospodarkę.” (http://www.rp.pl/artykul/1195049-Megatrendy–ktore-zmienia-swiat.html) „Megatrendy – jak zacząć myśleć o przyszłości” to właśnie temat kolejnego spotkania z cyklu kawa z ekspertem, które odbyło się z inicjatywy Biura Regionalnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Brukseli 25 czerwca w Domu Polski Wschodniej. Naszym ekspertem był Maciej Krzysztofowicz – analityk ze Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej.

Spotkanie było podzielone na dwie części. Podczas pierwszej – teoretycznej – nasz ekspert przedstawił 14 megatrendów opracowanych we Wspólnym Centrum Badawczym, którymi zarówno WRC jak i Komisja Europejska posługują się podczas opracowywania prognoz dot. wspólnych polityk. Druga natomiast była częścią warsztatową. Wszyscy uczestnicy zostali podzieleni na grupy i zadaniem ich było podzielenie magatrendów i uzasadnienie takiego wyboru wg ich wpływów i skutków na następujące zagadnienia dot. przyszłości Europy: Rola Polski w UE x 2, Wpływ migracji na południe Europy.

Megatrendyopracowane w WRC są następujące:

1. Nowe nierówności społeczne: mimo, że nierówności między państwami oraz bezwzględna liczba osób żyjących w skrajnym ubóstwie zmniejszyły się, ponieważ biedniejsze kraje doganiają bogatsze – pogłębiły się luki między najzamożniejszymi i najbiedniejszymi segmentami populacji. Niwelowanie różnic w dochodach, nierówności w traktowaniu kobiet i mężczyzn, dostęp do edukacji, opieki zdrowotnej    i technologii oraz ich skutki w jeszcze większym stopniu będą stanowić najważniejsze wyzwania społeczne, gospodarcze i polityczne, jakie stoją przed nami w najbliższej przyszłości.
2. Zmiany klimatyczne i degradacja środowiska: nawet gdyby nagle zatrzymano wszystkie emisje pochodzące z działalności człowieka, klimat nadal będzie się zmieniał. Niemniej jednak niesłabnący trend wzrostu zanieczyszczenia i emisji gazów cieplarnianych (spowodowane działalnością człowieka) przyczynią się do dalszego wzrostu globalnego ocieplenia, zakwaszenia oceanów, pustynnienia i zmian klimatu. Wraz z rosnącym zanieczyszczeniem, nadmierną eksploatacją zasobów naturalnych i degradacją środowiska naturalnego, doprowadzi to do poważnych i nieodwracalnych zmian dla ludzi, gospodarek i ekosystemów na całym świecie.
3. Wzrost znaczenia migracji: choć odsetek międzynarodowych migrantów w światowej populacji nie wzrósł znacząco w ostatnich dziesięcioleciach, znaczenie migracji, jako kwestii społecznej i politycznej znacznie się nasiliło. Mimo, że migracja ma zwykle pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy i społeczny, coraz częściej pojawiają się głosy, że obecne poziomy i struktura migracji są niemożliwe do utrzymania w wielu częściach świata. Obawy związane z migracją mogą doprowadzić do niepokoju społecznego, sporów politycznych i zwiększenia środków bezpieczeństwa, mających wpływ  na wolności obywatelskie i swobodę przemieszczania się.
4. Rosnący konsumpcjonizm: oczekuje się, że do 2030 r. klasa konsumencka (dzienne dochody rozporządzalne ≥ 10 USD) obejmie 5 mld ludzi. Oznacz to, że przybędzie następne 2 mld osób o zwiększonej sile nabywczej. Wzrost gospodarczy w przeważającej części będzie miał miejsce w Azji: do 2030 r. Chiny i Indie łącznie będą reprezentować 66% światowej klasy średniej i 59% jej konsumpcji. Chociaż wzrost klasy średniej może być siłą napędową rozwoju gospodarczego, oczekuje się, że zmiany zachowań konsumentów zwiększą popyt na żywność, wodę i energię odpowiednio o ok. 35%, 40% i 50% do 2030 r.
5. Mniejsza dostępność surowców: światowy popyt na surowce powiększył się dziesięciokrotnie w XX wieku i jeszcze podwoi się do 2030 r. (w porównaniu z 2010 r.). W dalszym ciągu znacząco wzrośnie popyt na wodę, żywność, energię, grunty i minerały, ze względu na większą siłę nabywczą rosnącej liczby ludności. Problemy z podażą spotęgują także zmiany klimatu, powodując, że zasoby naturalne są coraz rzadsze, a ich uzyskanie coraz droższe.
6. Nierównowagi demograficzne: szacuje się, że do 2030 r. liczba ludności na świecie osiągnie 8,5 mld. starszych niż obecnie i żyjących głównie w miastach. Sytuacja będzie inna w zależności od regionu, z szybkim wzrostem liczby ludności w wielu krajach rozwijających się, a zatrzymaniem, czy nawet spadkiem liczby ludności w wielu krajach rozwiniętych.
7. Rosnący wpływ państw wschodu i południa: przewiduje się, że przesunięcie globalnego potencjału gospodarczego z gospodarek w Ameryce Północnej, Europie Zachodniej i Japonii na rzecz gospodarek wschodzących Wschodu i Południa. Chiny wyprzedziły USA w 2014 r., stając się największą gospodarką pod względem parytetu siły nabywczej (PPP). Jeżeli obecne tendencje utrzymają się do 2050 r. wpływ gospodarczy i polityczny będzie się stale przesuwał z grupy G7 w kierunku E7. (G7: Stany Zjednoczone, Zjednoczone Królestwo, Francja, Japonia, Kanada i Włochy; E7: Chiny, Indie, Indonezja, Brezylia, Rosja, Meksyk i Turcja).
8. Wykładniczy postęp technologiczny i hipersieci: postęp w dziedzinie genetyki, nanotechnologii, robotyki i sztucznej inteligencji, fotoniki, technologii kwantowej i innych nowych technologii oraz synergii między nimi wzrasta. Zmieniają one charakter i szybkość nowych odkryć naukowych i utrudniają nam zrozumienie tego, co jest możliwe, Hipersieci, Internet rzeczy, rzeczywistość rozszerzona i systemy inteligencji zbiorowej, w połączeniu z malejącymi kosztami wdrożenia nowych technologii zmieniają cały system produkcji, zarządzania i współpracy.
9. Zmiany charakteru pracy: do 2030 r. 75% siły roboczej będą stanowić technicznie zaawansowani i obyci w mediach społecznościowych „millenialsi”. Cyfryzacja, nowe pokolenie wchodzące na rynek pracy oraz i starsi pracownicy dłużej aktywni zawodowo powodują zmiany w formach zatrudnienia, modelach kariery zawodowej i strukturach organizacyjnych. Postęp technologiczny i automatyzacja mogą zastąpić zarówno rutynowe jak i kognitywne zadania, jednocześnie zwiększając zapotrzebowanie na nowe umiejętności i tworząc bezprecedensowe możliwości.
10. Zróżnicowanie form edukacji i nauki: nowe pokolenia  nowe pokolenia i Internet szynko zmieniają zarówno potrzeby edukacyjne jak i sposoby świadczenia usług. Postęp w dziedzinie nauk poznawczych, dostępność informacji, nowe podejścia pedagogiczne i nacisk na uczenie się przez całe życie powodują zróżnicowanie zainteresowań uczniów, sposobów uczenia się, jak również dostępu do edukacji. „Nie wiem” staje się coraz bardziej nieaktualne. Przekonanie, że edukacja to tylko nauka     w szkole będzie się w przyszłości osłabiać, a nieformalne metody kształcenia zyskają na znaczeniu. Mogłoby to doprowadzić zarówno do rewolucyjnego, jak i destrukcyjnego wpływu na globalny krajobraz edukacyjny i wykorzystanie potencjału intelektualnego przyszłych pokoleń.
11. Wyzwania ochrony zdrowia: postęp naukowy i lepsze warunku życia zwiększyły szanse na dłuższe i zdrowsze życie oraz zmniejszyły liczbę chorób zakaźnych, Jednak otyłość, niedożywienie, oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe i choroby niezakaźne coraz częściej stają się obciążeniem dla systemów opieki zdrowotnej w naszym stuleciu. Choroby układu krążenia i przewlekłe choroby układu oddechowego, cukrzyca, nowotwory, depresja i stany lękowe to tylko niektóre z symptomów niezdrowego trybu życia, rosnącego zanieczyszczenia i innych czynników.
12. Miastowość: ponad połowa ludności świata mieszka w miastach. Oczekuje się, że do 2030 r. udział ludności miejskiej wyniesie 60% – ok. 4.9 mld osób. Znaczna część wzrostu ludności miejskiej będzie miała miejsce w Azji i Afryce. Miasta coraz częściej funkcjonują jako niezależne podmioty, ustanawiające standardy społeczne i ekonomiczne. Tożsamość miejska będzie rosła w porównaniu z tożsamością narodową.
13. Inne procesy sprawowania władzy: systemy wywierające wpływ na sprawowanie władzy są coraz bardziej liczne i zróżnicowane. Większy wpływ podmiotów niepaństwowych, większa świadomość globalnego charakteru wielu problemów, rola platform mediów społecznościowych oraz internacjonalizacja procesu decyzyjnego tworzą nowe, wielopoziomowe systemy sprawowania władzy przeważające często nad tradycyjnymi strukturami decyzyjnymi.
14. Nowe paradygmaty bezpieczeństwa: charakter, zakres i spektrum konfliktów i bezpieczeństwa się zmienia. Nowy paradygmat bezpieczeństwa jest oparty na działaniach asymetrycznych, coraz łatwiejszym dostępie do broni masowego rażenia, brutalnego ekstremizmu, a także stosunkowo chaotycznej organizacji zaangażowanych stron. Dywersyfikacja zagrożeń i aktorów stwarza nowe wyzwania dla zajmujących się obronnością i bezpieczeństwem, a także dla całego społeczeństwa.

Już teraz zapraszamy na kolejne spotkanie z naszym ekspertem, które odbędzie się  w Domu Polski Wschodniej październiku br. a jego motywem przewodnim będzie: zastosowanie gry strategicznej w dyskusji o scenariuszach przyszłości.