Kawa z Ekspertem „Partnerstwa Europejskie w Horyzoncie Europa szansą dla Polski” – kolejne wydarzenie online zorganizowane przez Dom Polski Wschodniej w Brukseli

26 października 2020 roku, z inicjatywy Biura Regionalnego Województwa Świętokrzyskiego, odbyło się kolejne webinarium organizowane z inicjatywy Domu Polski Wschodniej z cyklu Kawa z Ekspertem z udziałem Pani Ewy Kocińskiej-Lange Dyrektora ds. Badań i Innowacji w Biurze Business & Science Poland.
Idea partnerstw znacznie wykracza poza dotychczas znane nam z innych programów ramowych stowarzyszenia partnerów, realizujących wspólne projekty. Partnerstwa stanowią rozległe, wieloletnie inicjatywy, powołane na czas trwania programu ramowego (7 lat) i realizują cele, dla osiągnięcia których tradycyjne konkursy są niewystarczające.

Odzwierciedlają one europejską przestrzeń badawczą, gromadząc wokół siebie liczne projekty, ukierunkowane na cele powiązane z polityką UE tzw. cele zrównoważonego rozwoju (sustainable development goals), a także pozostałe, wpisujące się w politykę unijną (m.in. Zielony Ład, cyfryzacja). Partnerstwa docelowo mają mieć rzeczywiste przełożenie na gospodarkę, kwestie społeczne, czy klimatyczne.

Partnerstwa umożliwią koordynację działań Komisji Europejskiej, krajów członkowskich, środowisk naukowych i sektora prywatnego, współpracujących w tym samym obszarze. Rozległość, stopień trudności oraz koszty projektów powodują, że jedyną możliwością ich realizacji będzie połączona współpraca wszystkich interesariuszy w ramach nowej inicjatywy. Partnerstwa docelowo będą gromadzić wszystkie podmioty, które mają wpływ na funkcjonowanie regionów/krajów.

Komisja Europejska proponuje 49 partnerstw europejskich, które będą wynikać
z planu strategicznego programu Horyzont Europa i są jego integralną częścią (plan strategiczny nadal w opracowaniu).

Finansowanie partnerstwa opiera się na wkładzie budżetowym partnerów oraz finansowaniu
w ramach programu ramowego, zdefiniowanego przez Komisję Europejską z góry, na cały czas jego trwania (żadne partnerstwo nie będzie finansowane w 100% z Horyzontu Europa. Zakłada się, że około 25% całego budżetu programu ramowego sprowadzi się do ok. 50% filaru II. Pozostały wkład po stronie państw członkowskich i pozostałych partnerów).

Uwaga: Dyskusje na temat akceptacji unijnego budżetu nadal trwają

Model współpracy w obrębie partnerstw pozwoli uniknąć powielania podjętych już działań, umożliwi osiągnięcie synergii pomiędzy poszczególnymi programami oraz inicjatywami, które odbywają się na poziomie regionalnym i krajowym. Partnerstwa będą koordynować prace prowadzące do osiągania poszczególnych celów na poziomie całej Unii Europejskiej, które stawia przed nami Komisja.

Dostępność partnerstw europejskich, w szczególności dla krajów z naszej części Europy,
ma być łatwiejsza poprzez uproszczenia i jasne kryteria wdrażane przez Komisję Europejską.

Partnerstwa będą powoływane jedynie w obszarach, w których osiągnięcie celów nie jest możliwe za pośrednictwem innych, pojedynczych działań, np. projektów i konkursów
w programie ramowym.
Komisja wyróżnia 3 rodzaje partnerstw europejskich:

Partnerstwa Współprogramowane, które stanowią najbardziej klasyczny rodzaj partnerstw. Wywodzą się z modelu Partnerstwa Publiczno-Prywatnego i taką też formę przyjmują w bieżącym programie ramowym. Wdrażane są przez partnerów, niezależnie od Komisji Europejskiej.
W niektórych tego typu inicjatywach możliwy jest udział państw członkowskich (w drodze wyjątku np. w przypadku partnerstwa związanego z European Open Science Cloud) w ramach dodatkowego projektu do tego rodzaju partnerstwa (projekty typu Coordination & Support Action).
Partnerstwa Współprogramowane oparte są o porozumienia typu Memorandum of Understanding, podpisywane najczęściej pomiędzy już funkcjonującym stowarzyszeniem, które gromadzi podmioty z określonego sektora (podmioty prywatne, jednostki naukowe, pozostali interesariusze będący członkami stowarzyszenia, odprowadzający określone składki), a Komisją Europejską. Stowarzyszenie ma wpływ na zakres tematyczny w danym programie pracy, na dany okres, zawartym w programie ramowym. Członkowie stowarzyszenia mają większe szanse na uzyskanie dofinansowania w ramach ogłoszonych konkursów.
Konkursy nie są zamknięte wyłącznie dla członków stowarzyszenia.
Tego typu stowarzyszenia mogą być oparte również na Mapie Drogowej (Road Map) lub SRIA (strategiczna agenda badawczo-innowacyjna), które uzgadniane są z Komisją Europejską.
Udział w Partnerstwie Współprogramowanym daje wpływ na obszar, który będzie finansowany na poziomie Unii Europejskiej (np. partnerstwo Processes4Planet, które ma na celu zapewnienie obiegu zamkniętego i szeroko rozumianą dekarbonizację europejskiego przemysłu przetwórczego).
Wśród 49 proponowanych europejskich partnerstw dużą część stanowią partnerstwa, które
w dużej mierze bazują na już istniejących inicjatywach.

Partnerstwa Współfinansowane, które oparte na porozumieniu grantowym, zawieranym pomiędzy konsorcjum partnerskim, a Komisją Europejską (KE ustala z państwami członkowskimi w jakie partnerstwa typu co-funded oraz z jakim budżetem chcą się zaangażować).
Budżet może być wkładem finansowym albo wkładem rzeczowym.
Partnerami w tego typu partnerstwach są agencje finansujące badania i innowacje.
Agencja finansująca badania i innowacje w danym państwie członkowskim (w Polsce NCBR, NCN w zależności od tego, która z agencji zaangażowana jest w konkretne partnerstwo) bierze udział jako partner, uczestnicząc później w procesie współorganizacji konkursów.
Finansowanie odbywa się z poziomu budżetu krajowego.
Współpraca międzynarodowa pomiędzy partnerami w ramach takiego projektu/konkursu finansowana jest z budżetu programu ramowego.
Partnerstwa Współfinansowane przygotowują własne agendy badawcze, ogłaszają konkursy, pozostając jednocześnie otwarte na inicjatywy zgłaszane przez poszczególnych partnerów poprzez agencje finansujące.

Partnerstwa Instytucjonalne. Jest to Najbardziej rozbudowany typ europejskich partnerstw, oparty o artykuły Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Partnerstwa Instytucjonalne mają charakter długoterminowy, skupiając się na kluczowych obszarach (np. wodór, cyfryzacja) na których Unia Europejska skupia swoje działania.

Zaangażowanie w Partnerstwa Instytucjonalne odbywa się na poziomie państw członkowskich, mogą brać w nich udział także agencje finansujące, zrzeszenia lub pojedyncze podmioty z sektora przemysłowego i naukowego.
Partnerstwa Instytucjonalne mają własne budżety, organizują własne konkursy, mają własne programy pracy, w ramach których ogłaszają własne inicjatywy, mają własne sekretariaty, zarządzające takimi inicjatywami. Funkcjonują w powiązaniu z programem ramowym programu Horyzont Europa.
Partnerstwa Instytucjonalne nie wnoszą wkładów merytorycznych do programów pracy przygotowanych w ramach Horyzontu Europa
Charakter Partnerstwa Instytucjonalnego mają również wspólnoty wiedzy i innowacji Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii.
Rozporządzenie Rady regulujące funkcjonowanie wszystkich Partnerstw Instytucjonalnych jest nadal przedmiotem dyskusji.