Wspólna Polityka Rolna po 2020 roku. Aktualny stan negocjacji
13 listopada, z inicjatywy Biura Regionalnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Brukseli, odbyło się kolejne spotkanie online z cyklu Kawa z ekspertem pt. „WPR po 2020 roku. Aktualny stan negocjacji” z udziałem Pana Pawła Szabelaka I Sekretarza Wydziału Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE.
Dotyczy:
Wideokonferencja z cyklu „Kawa z Ekspertem” z udziałem Pana Pawła Szabelaka
I Sekretarza Wydziału Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE
Temat – WPR po 2020 roku. Aktualny stan negocjacji
Data: 13.11.2020
Działania Komisji Europejskiej w ramach WPR mają koncentrować się przede wszystkim na celach klimatycznych, tak więc rolnicy, którzy stosują praktyki przyjazne środowisku, będą mogli liczyć na większe wsparcie ze strony UE.
Europejski Instrument na rzecz Odbudowy (NextGenerationEU) wesprze II filar Wspólnej Polityki Rolnej kwotą 7,5 mld EUR. Przewidywany udział Polski to niespełna 1 mld EUR. Środki w ramach NGEU dedykowane są reaktywacji gospodarek krajów unijnych oraz przygotowaniu do cyfrowej transformacji w sektorze rolno-spożywczym i na obszarach wiejskich.
Minimum 37% środków przeznaczonych będzie na wsparcie rolnictwa ekologicznego, ochronę środowiska, wydatki w ramach LEADER, działania związane ze środowiskiem i klimatem, poprawę dobrostanu zwierząt. Na rozpoczęcie działalności przez młodych rolników oraz inwestycje w gospodarstwach rolnych, które mają przyczynić się do stabilnego, trwałego
i cyfrowego ożywienia Komisja Europejska ma przeznaczyć co najmniej 55% dostępnej
w ramach Instrumentu NGEU alokacji.
Komisja Europejska stworzyła również możliwość przeznaczenia do 5% środków NGEU na działanie Pomoc Techniczna, odciążając tym samym PT PROW. Intensywność pomocy
w ramach inwestycji podniesiono do 75% (inwestycje produkcyjne; nie dotyczy inwestycji prowadzonych przez samorządy). Młodzi rolnicy będą mogli liczyć na pomoc finansową
w wysokości do 100 000 EUR.
Wydatkowanie środków w ramach NGEU będzie monitorowane i wyodrębnione w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, co będzie miało znaczenie na późniejszym etapie sprawozdawczości.
Zgodnie z aktualnym stanem negocjacji budżet Instrumentu na rzecz Odbudowy NGEU będzie dostępny w latach 2021-2022 (czyli w okresie przejściowym, wygasającym 31.12.2022 roku,
a nie jak proponowano wcześniej, w okresie 2023-2024). Okres przejściowy został również wydłużony z pierwotnie proponowanego 1 roku do 2 lat, aby ułatwić dostosowanie na poziomie administracyjnym oraz legislacyjnym.
Kontraktacja środków dostępnych z Instrumentu na rzecz Odbudowy NGEU – do 2022 roku; Czas na ich wydatkowanie – do końca 2025 roku zgodnie z WRF (programowanie wydatków poprzez PROW 2014-2020).
Programy Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020 zostaną automatycznie wydłużone o 2 lata (na wskazany okres przejściowy 2021-2022), a wykorzystanie alokacji w latach 2021 i 2022 miałoby przebiegać na zasadach określonych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) 1305/2013 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez EFRROW.
W ramach transferu między filarami planuje się możliwość przesuwania środków do wysokości 25% (pierwotna propozycja Komisji Europejskiej wynosiła 15%). Uwaga: Państwa członkowskie, które mają płatności bezpośrednie poniżej progu 90% średniej UE mogą,
w drodze wyjątku, dokonać przesunięcia środków do wysokości 30% w ramach II Filaru na płatności bezpośrednie.
EFRROW na lata 2021-2027 ma dysponować budżetem ok. 9,5 mld EUR (wskazana kwota nie przewiduje obecnie przesunięcia środków z II do I filaru WPR). Budżet I Filaru WPR ma wynieść 21,6 mld EUR (ceny bieżące w ujęciu lat budżetowych).
Rozporządzenia regulujące wdrożenie Wspólnej Polityki Rolnej, dotyczące: Strategicznych planów WPR, Finansowania WPR, Zarządzania i monitorowania oraz Wspólnej Organizacji Rynków Produktów Rolnych pozostają przedmiotem dalszych negocjacji. Przewiduje się,
że finalizacja uzgodnień dotycząca całego pakietu legislacyjnego przyszłej WPR ma nastąpić do połowy 2021 roku.
Aktualny stan negocjacji pakietu WPR
Stanowisko Rady:
– ring-fencing (dot. stopnia koncentracji środków w wybranych obszarach wsparcia) wydatków I Filaru na rzecz ekoschematów – 20%. Uwaga: Ekoschematy będą obowiązkowe dla państw członkowskich, natomiast rolnicy będą mogli z nich skorzystać na zasadzie dobrowolności,
– ring-fencing wydatków II Filaru w ramach działań rolno-środowiskowo-klimatycznych – 30%,
– elastyczność ring-fencingu w I Filarze poprzez umożliwienie wliczania wydatków pochodzących z II Filaru, w tym działań rolno-środowiskowych na obszarach NATURA,
a także inwestycji na rzecz środowiska (narzędzie w największej mierze pomocne dla państw członkowskich, które do tej pory przeznaczały znaczące środki na działania rolno-środowiskowe na obszarach NATURA oraz inwestycje środowiskowe. Zgodnie
z obowiązującymi zasadami, na w/w cele państwa członkowskie nie będą mogły przeznaczać mniej środków, niż dotychczas. Propozycja większej elastyczności ma ułatwić krajom rozliczanie poniesionych wydatków),
– utrzymanie przejściowego wsparcia krajowego (redukcja poziomu wsparcia o 5% w skali roku, zaczynając od poziomu 50% w roku 2023),
– podniesienie transferu środków między filarami Wspólnej Polityki Rolnej z 15% do 25%,
– zwiększenie elastyczności dla małych rolników (gospodarstwa do 10 ha) – możliwe będzie wyłączenie z obowiązku stosowania dodatkowych zobowiązań w postaci norm 8 i 9 Dobrej Kultury Rolnej Zgodnej z Ochroną Środowiska (GAEC), pod warunkiem zachowaniu limitu powierzchni do 5% gruntów rolnych w państwie członkowskim, po zsumowaniu całej powierzchni zwolnionych z warunkowości gospodarstw.
– możliwe uproszczenie systemu kontroli małych rolników w ramach warunkowości,
– możliwe zwalnianie małych rolników z sankcji,
– utrzymanie progu 2000 EUR, umożliwiającego zwolnienie z dyscypliny finansowej.
Stanowisko Parlamentu Europejskiego:
– ring-fencing wydatków I Filaru na rzecz ekoschematów – 30%,
– ring-fencing wydatków w ramach planów strategicznych na cele środowiskowe oraz klimatyczne – 35%,
– utrzymanie przejściowego wsparcia krajowego na poziomie 50% wysokości z 2013 roku,
z możliwością zmiany roku referencyjnego,
– obniżenie transferu środków między filarami WPR z 15% na 12%, z jednoczesnym zaostrzeniem warunków transferu,
– utrzymanie progu 2000 EUR, umożliwiającego zwolnienie z dyscypliny finansowej,
– zmiany w zakresie siatki bezpieczeństwa w rozporządzeniu o Wspólnej Organizacji Rynków Rolnych (m.in. rozszerzenie rynków objętych interwencją publiczną, z wyłączeniem rynku mięsa wieprzowego i drobiowego),
– system wczesnego ostrzegania dla wydajnego uruchamiania interwencji na rynkach.
Kluczowe Obszary Wsparcia Planu Strategicznego WPR
– Dochodowe rolnictwo (konkurencyjność, wsparcie dochodów rolniczych, kooperacja, zarządzanie ryzykiem)
– Środowisko i klimat (reagowanie na zmiany klimatyczne, ochrona zasobów naturalnych)
– Bezpieczna żywność – zdrowy konsument (zrównoważone stosowanie antybiotyków, nawozów i pestycydów, krajowe pasze, budowanie świadomości konsumenckiej)
– Żywotne obszary wiejskie (rozwój usług dla ludności wiejskiej w tym zielona infrastruktura, cyfryzacja, infrastruktura wodno-kanalizacyjna, aktywizacja społeczna i ekonomiczna mieszkańców, rozwój usług pozarolniczych w tym rolnictwo społeczne).