Przyszłość Wspólnej Polityki Rolnej tematem dyskusji w Domu Polski Wschodniej

3 min read

14 marca 2019 r. z inicjatywy Biura Regionalnego Województwa Lubelskiego w Brukseli odbyło się spotkanie z cyklu „Kawa z ekspertem” dotyczące stanu negocjacji przyszłego kształtu Wspólnej Polityki Rolnej w kolejnej wieloletniej perspektywie finansowej UE po 2020 r.

Ekspertami podczas spotkania byli: Pani Joanna Horyza i Pan Paweł Szabelak reprezentujący Wydział Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE.

Wnioski ustawodawcze Komisji Europejskiej w sprawie przyszłości Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) opublikowano 1 czerwca 2018 r. Obejmują one trzy wnioski: rozporządzenie określające zasady dotyczące wsparcia strategicznych planów WPR; rozporządzenie w sprawie jednolitej wspólnej organizacji rynku i horyzontalne rozporządzenie dotyczące finansowania, zarządzania i monitorowania WPR. Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie planów strategicznych WPR wprowadza nowy model realizacji, opisany przez Komisję jako fundamentalna zmiana WPR, obejmujący przejście od zgodności bezpośrednio z przepisami do wyników i efektów. Obejmuje nowy podział odpowiedzialności między UE i państwa członkowskie. Proponuje się nowy proces planowania, który obejmie zarówno Filar I (płatności bezpośrednie), jak i Filar II (rozwój obszarów wiejskich) WPR.

Komisja Europejska określiła priorytetowe cele przyszłej Wspólnej Polityki Rolnej z podziałem na: cele ogólne, cele szczegółowe i cele przekrojowe.

Podstawowym dokumentem dla każdego kraju członkowskiego w kwestii WPR będzie Plan Strategiczny, który ma być tworzony wg następującego planu:

  • Diagnoza, SWAT (podsumowanie dla każdego z 9 celów) – planowane jest, że pierwsze projekty diagnozy SWAT będą opracowane w kwietniu br., a w maju/czerwcu zostaną zidentyfikowane potrzeby i wnioski dla zakresu działań.
  • Ocena potrzeb i strategia interwencji dla każdego z 9 celów
  • Opis interwencji
  • Cele i plany finansowe
  • Systemy zarządzania i systemy koordynacji
  • Modernizacja i uproszczenie
    • Modernizacja: AKIS i technologie cyfrowe
    • Uproszczenie i redukcja obciążenia administracyjnego dla beneficjentów końcowych

Komisja Europejska zaproponowała również nowy model wdrażania WPR:

Problemem, na który zwraca uwagę polski rząd jest kwestia odchyleń w realizacji rezultatów. Jeśli przekroczą one 25%, to płatności zostaną wstrzymane. Polski rząd proponuje aby zwiększyć współczynnik odchylenia do 35%-40% przynajmniej w pierwszych latach wdrażania WPR.

Państwa członkowskie będą też musiały zaprogramować instrumenty na podstawie szerokich typów interwencji zdefiniowanych w rozporządzeniu podstawowym:

Europejski Fundusz Rolnych Gwarancji:

  • Płatności niezwiązanie z wielkością produkcji
    • Płatność podstawowa
    • Płatność dodatkowa
    • Płatności: redystrybucja, młody rolnik, nowe zazielenienie
  • Płatności związanie z produkcją
  • Programy sektorowe

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:

  • Zobowiązanie z zakresu zarządzania gospodarstwem
  • Płatności za utrudnienia w prowadzeniu gospodarstwa
  • Rozpoczęcie działalności
  • Zarządzanie ryzykiem
  • Współpraca
  • Wymiana wiedzy i informacji

Opis interwencji będzie musiał zawierać:

  • Aspekt terytorialny
  • Wymagania wobec beneficjentów
  • Kryteria kwalifikowalności
  • Planowane rezultaty, alokacje finansowe
  • Zgodność z WTO
  • Możliwość zastosowania pomocy publicznej

Poniżej znajduje się wykaz tematów, które wzbudzają największe kontrowersje w negocjacjach przyszłej Wspólnej Polityki Rolnej:

  • Definicje wspólne: młody rolnik, osoba faktycznie prowadząca działalność rolniczą/prawdziwy rolnik, trwałe użytki zielone
  • Wspólne wskaźniki monitorowania realizacji celów – definicje, zakres danych, adekwatność do działań płatnościowych i inwestycyjnych, określenie wartości
  • W zakresie płatności bezpośrednich – redukcja płatności, płatność redystrybucyjna, płatność dla obszarów z naturalnymi ograniczeniami, intensywność wsparcia
  • Kwestie proceduralne – ustanawianie celów pośrednich (milestones), ramy wykonania, zawartość rocznego sprawozdania z realizacji, roczny przegląd realizacji celów, nadmierne uprawnienia Komisji Europejskiej w zakresie wydawania nowych aktów prawnych, ustalenie przepisów rozporządzenia bazowego oraz rozporządzeń wdrażających.

Jest duże opóźnienie jeśli chodzi o prace nad przyszłą WPR. Trilogi między Komisją, Parlamentem i Radą zaczną się najprawdopodobniej dopiero w przyszłym roku, po zakończeniu prac nad budżetem UE w kolejnej perspektywie finansowej. Najprawdopodobniej na początku kwietnia br. stanowisko w tej sprawie przyjmie Komisja AGRI Parlamentu Europejskiego, ale stanowiska całego Parlamentu można się spodziewać dopiero na jesieni tego roku. Możliwe, że w maju br. ruszą konsultacje społeczne dot. WPR.

Jednocześnie przedstawiciele Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE zachęcają regiony do angażowania się w dyskusje dot. przyszłej WPR. Odpowiednim forum do zgłaszania propozycji i sugestii w tym temacie jest Konwent Marszałków i Komisja Wspólna Rządu i Samorządu.