Pierwsza w tym roku Kawa z Ekspertem

W dniu 27 stycznia 2021 r. z inicjatywy Województwa Świętokrzyskiego Dom Polski Wschodniej w Brukseli zorganizował kolejne spotkanie w formie on-line z cyklu „Kawa z Ekspertem” pt. Minimalizowanie skutków społeczno-gospodarczych zielonej transformacji w Polsce z udziałem eksperta Pana Krzysztofa Wójcika z Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej. Spotkanie było poświęcone tematyce, która jest priorytetem Komisji Europejskiej w perspektywie najbliższych wielu lat.

Biorąc pod uwagę obecny budżet UE w tej kwestii, potwierdza to fakt, jakie ogromne plany z tym zagadnieniem wiąże UE, a w tym poszczególne kraje wchodzące w jej skład. Polska stoi przed ogromnym wyzwaniem biorąc pod uwagę zieloną transformację, ponieważ będzie konieczność podjęcia trudnych decyzji dotyczących min. restrukturyzacji przemysłu. Mamy tu na uwadze przemysł wydobywczy zarówno węgla kamiennego jak i brunatnego, hutniczy, metalurgiczny itd. Wiele polskich regionów dotykają te problemy. Jak wiemy węgiel pozostaje podstawowym surowcem do wytwarzania energii w Polsce. W 2018 roku 48% całkowitej elektrycznej (170 TWh) było wytwarzane z węgla kamiennego, 29% z węgla brunatnego.  Na węglu opiera się również w dużym stopniu ogrzewanie zarówno indywidualne, jak i miejskie. Dziś przemysł kopalniany zatrudnia bezpośrednio ok.135 000 osób. Według statystyki 33 z 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w UE znajdują się w Polsce. Szacuje się, że ponad 40 000 ludzi umiera każdego roku z powodu chorób spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza.

Przed nami stoją zadania związane z dekarbonizacją sektorów energochłonnych, wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw, innowacje, budowanie kompetencji do wykonywania zawodów przyszłości, mobilność, różnorodność biologiczna. Aby osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r. oraz ochronę życia ludzkiego, zwierząt i roślin należy stworzyć nową strategię wzrostu, przy jednoczesnym stworzeniu miejsc pracy.  Transformacja ta musi odbywać się w sposób sprawiedliwy. To co powiedziała Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej: „Nikt nie powinien być pozostawiony sam sobie w tym procesie transformacji”.

Dla osiągnięcia celu jakim jest łagodzenie społeczno-ekonomicznych skutków przejścia do zero emisyjnej gospodarki, dedykowanych będzie wiele programów a także transfery EFRRu i EFSu+. Unia Europejska proponuje wsparcie w celu dywersyfikacji działalności gospodarczej i rekonwersji, przekwalifikowania pracowników i wsparcie w znalezieniu zatrudnienia, wsparcie dla czystej energii i ochrony środowiska, wsparcie finansowe dla rewitalizacji terenów pokopalnianych i terenów zdewastowanych oraz skażonych. Komisja Europejska będzie wspierać Państwa Członkowskie w przygotowaniu terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji (DG REFORM). Konieczna dla osiągnięcia ostatecznego celu jest pomoc państwa, zarówno finansowa jak i prawna. Chodzi o stworzenie odpowiednich przepisów pomocy państwa. Dostęp do Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji będzie ograniczony do 50% krajowej alokacji dla państw członkowskich, które nie zobowiązały się jeszcze do realizacji celu, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej UE do 2050 r., zgodnie z celami porozumienia paryskiego, 50 % zostanie udostępnione po przyjęciu takiego zobowiązania. W konkluzjach Rady Europejskiej z grudnia ubiegłego roku wszystkie państwa członkowskie zgodziły się uczestniczyć w wysiłkach na rzecz osiągnięcia zwiększonej krajowej redukcji emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 r.