Odpowiedź budżetowa UE na kryzys związany z pandemią COVID-19

24 kwietnia 2020 roku z inicjatywy Domu Polski Wschodniej w Brukseli odbyło się kolejne spotkanie z cyklu Kawa z ekspertem z Krzysztofem Kasprzykiem z Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej, o odpowiedzi budżetowej Unii Europejskiej na kryzys związany ze skutkami pandemii COVID-19. Spotkanie, w związku z wyjątkową sytuacją, zorganizowane zostało po raz pierwszy w formie telekonferencji, która cieszyła się dużym zainteresowaniem i przebiegła bez żadnych zakłóceń.

W obliczu obecnych oraz potencjalnych, długofalowych skutków pandemii COVID-19 Komisja Europejska podejmuje szereg tymczasowych działań na rzecz wszystkich kluczowych sfer funkcjonowania państw Wspólnoty, angażując do tego dostępne środki finansowe oraz prawne. W kwietniu br. uruchomiono pakiet rozporządzeń zmieniających dotychczas obowiązujące regulacje unijne, które odciążą budżety krajów członkowskich, ułatwiając zarządzanie kryzysem w tym szczególnym czasie. Zmiany wprowadzono przede wszystkim z myślą o utrzymaniu oraz odbudowie unijnego rynku pracy (m.in. programy pracy w zredukowanym wymiarze czasu oraz ich przedłużenie), wsparciu MSP, systemów opieki zdrowotnej (m.in. środki na wynagrodzenia dla dodatkowego personelu, kontrole stanu zdrowia, wdrażanie innowacji związanych z opracowaniem szczepionki, możliwość dokonywania natychmiastowych wydatków w tym sektorze), a także pozostałych zagrożonych sfer o kluczowym znaczeniu dla gospodarek unijnych. Podjęta inicjatywa ma znacząco ułatwić inwestowanie oraz zakupy we wszystkich wrażliwych obszarach, a poniesione wydatki ukierunkowane na walkę z kryzysem zdrowotnym będą mogły być traktowane, jako potencjalnie kwalifikowalne.

Pomoc długoterminowa będzie obejmować przede wszystkim sektor MSP oraz szeroko rozumiany obszar gospodarki, dotknięty skutkami pandemii COVID-19. Znowelizowane zapisy przewidują m.in. możliwość przeznaczania środków z programów operacyjnych na rzecz instrumentów finansowych dedykowanych przedsiębiorcom. Unia Europejska zdecydowała się także wspierać dotychczas pomijaną sferę kapitału obrotowego firm przy pomocy instrumentów finansowych, proponując powiązanie pomocy z udziałem środków publicznych przy jednoczesnym oczekiwaniu od jej beneficjentów zachowania bądź maksymalnego ograniczenia redukcji zatrudnienia oraz poziomu płac w przedsiębiorstwach. Praktyka przyznawania dofinansowania będzie oparta na najprostszych w zaistniałej sytuacji rozwiązaniach, aby pomoc została uruchomiona w możliwie najkrótszym czasie. Zmianom ulegnie także tryb procedowania zmian w programach operacyjnych, a państwa członkowskie będą mogły zostać zwolnione z obowiązku przestrzegania wytycznych koncentracji tematycznej, dzięki czemu pozyskane środki trafią do najbardziej potrzebujących obszarów. Przyjęte rozporządzenia mają znacznie uelastycznić zasady przyznawania, refundacji oraz przesuwania niewykorzystanych jeszcze środków między Europejskim Funduszem Społecznym, Europejskim Funduszem Rozwoju Regionlanego oraz Funduszem Spójności w sposób, który pozwoli ponownie uruchomić gospodarki państw Unii Europejskiej. Kraje członkowskie będą mogły przekierowywać pieniądze między funduszami oraz różnymi kategoriami regionów, wykorzystując do tego pozostałe na 2020 rok unijne rezerwy funduszy strukturalnych, a wybrane wymogi związane z audytami, terminem składania rocznych sprawozdań oraz zmianami umów partnerstwa zostaną uproszczone, aby wyeliminować w możliwie największym stopniu biurokratyczne obciążenia administracji krajowych.